สัมผัสที่ 6 (six sense)

สัมผัสที่ 6 (six sense)

ในทางการแพทย์..ประสาทสัมผัสของมนุษย์มีเพียง 5 อย่างเท่านั้น
คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย

แต่ในทางพุทธศาสนานั้น..ประสาทสัมผัสมี 6 อย่าง คือ

(อายตนะ 6) คือ ประสาทสัมผัสทางใจที่ทำหน้าที่รับรู้อารมณ์ เรียกว่า ธรรมารมณ์ อายตนะ แปลว่า เครื่องสืบต่อ มีอยู่ทั้งหมด 6 ทาง คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจนี่เอง

ใน การเจริญสติ เราต้องรอบรู้ในกองสังขารที่มาจากการสัมผัสทั้ง 6 ช่องทางนี้ให้ละเอียดรอบด้าน กิเลสความหลงความปรุงแต่งไปในอดีต ในอนาคต สุขทุกข์ ล้วนมีจุดก่อกำเนิดเกิดเป็นอัตตาตัวตนมาจากการหลงไม่รู้เท่าทันในการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น ลิ้มรส สัมผัสทางกายและทางใจนี้ทั้งสิ้น จึงมีคำกล่าวว่า หากไม่รู้จักทุกข์จะวางทุกข์ได้อย่างไร หากไม่รู้จักสังขาร จะวางสังขารได้อย่างไร

 หรือสัมผัสที่ 6 ของมนุษย์นั้น..อาจเกิดขึ้นได้โดยธรรมชาติ
แต่ในทางพุทธศาสนา..เกิดขึ้นได้กับคนที่มีจิตใจสะอาด..จิตมีความละเอียด
หรือคนที่รักษาศีล 5..จนมีความสมบูรณ์ของศีล..ซึ่งเป็นพื้นฐานของการเป็นคนดี

การรับรู้ตรงนี้จึงกลายเป็นเรื่องปกติของผู้ฝึกเจริญสติสร้างความรู้สึกตัวจนชำนิชำนาญและรู้จักการสังเกตได้ดีแล้วนั่นเอง

สรุป แล้ว สัมผัสที่ 6 ของเราทุกคนเขาทำงานของเขาอยู่ตลอดเวลาเป็นปกตินั่นแหละ เราเองต่างหากที่ไม่มีสติสัมปชัญญะพอที่จะไปรู้สึกรับรู้ตรงนั้นต่างหาก เราไม่ปกติเอง เพราะจิตเราไม่ตั้งมั่น สติเราไม่ต่อเนื่องพอ เราขาดการสังเกต ขาดการน้อมเข้ามาดูกายดูใจของตนเอง เรามีแต่หลงส่งจิตออกนอก หลงความคิดความปรุงแต่ง จินตนาการไปต่าง ๆ นานา ไม่มีเวลาให้กับจิตกับใจตัวเองจริง ๆ เลยสักที จนกลายเป็นเรื่องปกติไปเสียแล้ว แล้วเราก็กลับไปมองคนที่เขามีสติสัมปชัญญะ สามารถสัมผัสรับรู้ธรรมารมณ์เหล่านี้ได้อย่างต่อเนื่องเป็นปกติว่า เป็นคนที่มีความสามารถพิเศษ ไม่ธรรมดา หรือเป็นคนธรรมดาที่ไม่ธรรมดานั่นเอง

 ถ้าเป็นจิตที่ออกมากระทบผัสสะผ่านอายตนะทั้งห้า แล้วกิเลสมันมากมันก็กลายเป็นสัมผัสแล้วรู้ตามกิเลส ที่คิดว่าคนนั้นคนนี้เป็นอย่างนั้นอย่างนี้ เหตุการณ์อย่างนั้นอย่างนี้จะเกิด ก็พลอยไม่ถูกเสียที(แต่เขาเองอาจจะไม่รู้ตัว หรือาจจะรู้ช้า) แต่หากช่วงสงบจากกิเลสเอามาน้อมพิจารณาใหม่ ความคิดก็อาจเปลี่ยนไป

แต่ถ้าคนมีปัญญาเขากำหนดรู้ผ่านสัญญาเดิมที่ไม่วิปลาสหรือวิปลาสน้อยกว่าคน มีกิเลสทั่วไป การรู้สึกหรือรับรู้ก็แม่นยำกว่าคนทั่วไปได้ในส่วนที่เขาเชี่ยวชาญ
แต่ถ้าคนมีกำลังสมาธิมาก มันก็สามารถรับรู้ผ่านด่านกายหยาบไปอีก เข้าไปรู้เห็นอะไรได้มาก แต่จะตีความถูกผิดแค่ไหน ก็ต้องอาศัยปัญญาอีกเช่นกัน ถ้าถูกกิเลสเล่นงานก็อาจนำความสามารถไปปรุงอุปาทานได้ก็คือ ความหลงนั้นเอง